Miðvikudaginn 13. október kemur Kristján Leósson, vísindamaður fram í Náttúrufræðistofu Kópavogs og fjallar um þau mótandi áhrif sem íslenskt silfurberg frá Helgustöðum í Reyðarfirði hafði á framþróun náttúruvísinda. Erindið fer fram í viðburðaröðínni Menning á miðvikudögum og stendur yr-fir frá kl. 12:15 til 13:00
Frá Helgustöðum og út í heim
Á 250 ára tímabili var aðeins þekktur einn staður í heiminum, Helgustaðir í Reyðarfirði, þar sem finna mátti nógu tæra og stóra silfurbergskristalla til að þá mætti nýta til vísindarannsókna. Hundruð tonna af silfurbergi voru flutt frá námunni, það barst víða og hafði áhrif á verk margra af nafntoguðustu vísindamönnum sögunnar – frá Isaac Newton til Alberts Einsteins. Silfurberg frá Helgustöðum varð lykillinn að ýmsum ráðgátum um eðli ljóssins, raf- og segulhrif, uppbyggingu efnisheimsins, víxlverkun ljóss og efnis og eðli rúms og tíma í alheiminum.
Framþróunin varð undirstaða nýrrar samfélagsgerðar með framleiðslu og flutningi raforku, framförum í efnistækni og fjarskiptum og matvæla- og efnaframleiðslu. Á öllum þessum sviðum gegndi íslenska silfurbergið mikilvægu hlutverki. Þannig hafði silfurberg mótandi áhrif á vísindi sem hafa haft grundvallarþýðingu fyrir líf flestra jarðarbúa og fjölmargt af því sem við teljum nú sjálfsagða hluti í hvunndagslífi okkar.
Saga sem fáir þekkja
Saga íslenska silfurbergsins var að mestu óþekkt þar til Leó Kristjánsson jarðeðlisfræðingur hóf rannsóknir á henni árið 1995. Þeirri vinnu hélt hann áfram ásamt syni sínum Kristjáni, þar til hann lést árið 2020. Hið sama ár kom út bókin Silfurberg eftir þá feðga.
Kristján Leósson hefur um árabil stundað rannsóknir í örtækni (nanótækni), ljóstækni, efnistækni og líftækni. Menntun hans er á sviði eðlisfræði, verkfræði og heimspeki en hann hefur einnig starfað með fjölda vísinda- og fræðafólks af öðrum fræðasviðum, frá frumulíffræði, efnafræði og lyfjafræði til myndlistar, hönnunar og arkitektúrs.
Aðgangur ókeypis og öll velkomin. Menning á miðvikudögum er styrkt af lista- og menningarráði Kópavogsbæjar.
Mynd: Kristján Leósson, vísindamaður, fjallar um íslenskt silfurberg í Menningu á miðvikudögum.
